Υποθερμία – Τρόποι προφύλαξης και αντιμετώπισης

Σήμερα βλέπουμε όλο και περισσότερους SUPers να ξεκινούν downwinds μεγάλων αποστάσεων στις τέλειες συνθήκες βοριά του χειμώνα, χωρίς ίσως κάποιοι από αυτούς να έχουν σκεφτεί, τι μπορεί να συμβεί, αν για παράδειγμα σπάσει ένα κουπί στη μέση της διαδρομής ή αν κοπεί ένα leash και βρεθούν στην παγωμένη θάλασσα.

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος που διατρέχουμε σε αυτές τις περιπτώσεις δεν είναι ο πνιγμός, όπως αποδεικνύουν τα στατιστικά στοιχεία, αλλά η υποθερμία.

Τι είναι όμως η υποθερμία, πως δημιουργείται, ποια είναι τα συμπτώματά της και τι πρέπει να κάνουμε σε περίπτωση που βρεθούμε σε αυτή την επικίνδυνη κατάσταση?

Υποθερμία (hypothermia) είναι η επιστημονική ονομασία της κατάστασης του οργανισμού, κατά την οποία αυτός χάνει θερμότητα με μεγαλύτερο ρυθμό από ό,τι παράγει.

Όταν η επιδερμίδα έχει χαμηλότερη θερμοκρασία από αυτή της καρδιάς και του εγκεφάλου, αμέσως το νευρικό σύστημα, βάζει σε λειτουργία δυο συστήματα για την παραγωγή και διατήρηση της θερμότητας.Η θερμοκρασία του ανθρώπινου σώματος ελέγχεται από τον υποθάλαμο του εγκεφάλου, στον οποίο βρίσκονται τα θερμορυθμιστικά κέντρα, που λειτουργούν ως «θερμοστάτες» του ανθρώπινου σώματος.

Το πρώτο σύστημα (εκούσιο νευρικό σύστημα) μας λέει ότι κρυώνουμε και πρέπει να προφυλαχτούμε.

Το δεύτερο σύστημα (ακούσιο νευρικό σύστημα) ενεργοποιεί αυτόματα τα εσωτερικά όργανά μας, αναπνευστικό, κυκλοφορικό κι ενδοκρινικό, με ταυτόχρονη έκκριση αδρεναλίνης, σε μια άρτια συντονισμένη προσπάθεια να προφυλάξει τη ζωή μας.

Η υποθερμία μπορεί να προκύψει με δύο τρόπους: όταν οι εσωτερικοί μηχανισμοί που φροντίζουν για τη σταθερότητα της θερμοκρασίας δυσλειτουργούν ή όταν το σώμα μας εκτεθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα σε ψυχρό περιβάλλον. Η θάλασσα συγκαταλέγεται στη δεύτερη περίπτωση, ειδικά τους χειμερινούς μήνες όπου η θερμοκρασία του νερού μειώνεται αισθητά.

Πως χάνουμε όμως θερμότητα?

Η θερμότητα είναι ενέργεια και σύμφωνα με τους νόμους της φυσικής, όταν δύο σώματα διαφορετικής θερμοκρασίας έρθουν σε επαφή, γίνεται μεταφορά θερμότητας από το πιο ζεστό στο πιο κρύο, ωσότου εξισωθεί η διαφορά θερμοκρασίας τους.

Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι το σώμα μας, όταν βρεθεί σε ψυχρό περιβάλλον, δίνει ένα συνεχή αγώνα για τη διατήρηση της κεντρικής θερμοκρασίας του. Γιατί όμως υπάρχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να μεταβληθεί η κεντρική θερμοκρασία του σώματός μας κάτω από τους φυσιολογικούς 36,6 ^oC, μέσα στο υδάτινο στοιχείο?

Η απώλεια της θερμότητας του σώματος μέσα στο νερό, πραγματοποιείται μέσω αγωγιμότητας, περίπου 25 φορές πιο γρήγορα, από ότι η αντίστοιχη απώλεια σε αέρα ίδιας θερμοκρασίας. Αν αυτό συνδυαστεί με συνθήκες ανέμου, τότε η απώλεια θερμότητας μέσω εξάτμισης επιταχύνεται ακόμη περισσότερο (wind chill factor).

Όσο μειώνεται όμως η θερμοκρασία, μεταβάλλονται και οι λειτουργίες του σώματος και ο οργανισμός δεν αιματώνεται σωστά. Δεν είναι παράδοξο ότι ακόμη και στα δικά μας πιο θερμά νερά, σε σχέση με άλλες ψυχρότερες περιοχές, η ανθρώπινη αντοχή στο ψύχος εξαντλείται σημαντικά γρήγορα. Ακόμη και σε νερό θερμοκρασίας 22-25^oC o άνθρωπος μπορεί να χάσει τις αισθήσεις του από υποθερμία!

Όταν το νερό είναι πολύ κρύο, τα άκρα (χέρια-πόδια) κρυώνουν πολύ γρήγορα, ενώ μετά από 10-15 λεπτά, η καρδιά, ο εγκέφαλος και τα άλλα όργανα, αρχίζουν να χάνουν θερμότητα. Το κρύο προκαλεί περιφερειακή συστολή των αρτηριών, δηλαδή οι αρτηρίες που βρίσκονται κοντύτερα στην επιφάνεια του δέρματος, συστέλλονται και το δέρμα χλομιάζει. Τα δάχτυλα χάνουν την αίσθηση και την ικανότητα να πιάνουν. Σιγά – σιγά το κρύο και η κακή αιμάτωση, που προκαλεί η συστολή των αγγείων, επηρεάζουν και το μυϊκό σύστημα. Στη συνέχεια το μυαλό αρχίζει να θολώνει.

Το ανθρώπινο σώμα αντιδρά σ’ αυτή την κατάσταση, προσπαθώντας να δημιουργήσει περισσότερη θερμότητα, ο σφυγμός ανεβαίνει και το σώμα αρχίζει να τρέμει, καθώς το τρέμουλο μπορεί να δημιουργήσει πέντε φορές περισσότερη θερμότητα απ’ ότι οι ακίνητοι μυς. Δυστυχώς όμως οι αντιδράσεις αυτές είναι πολύ επικίνδυνες για ένα άτομο που έχει προβλήματα με την καρδιά και την κυκλοφορία του. Έχει παρατηρηθεί επίσης ότι στη προσπάθεια κολύμβησης του ανθρώπου χωρίς σωσίβιο, η θερμότητα του σώματος μειώνεται μέχρι και 82 φορές πιο γρήγορα.

Πως μπορούμε όμως να διαγνώσουμε την υποθερμία?

Το στάδιο της υποθερμίας που βρίσκεται κάποιος, σίγουρα δεν μπορεί να μετρηθεί με θερμόμετρο στην παραλία, οπότε η διάγνωση γίνεται συνήθως από την κλινική εικόνα του. Καλό είναι να προσέχουμε τα σημάδια που μας δίνει το σώμα μας για να μας προειδοποιήσει ότι έχει αρχίσει να κρυώνει, πριν είναι πολύ αργά. Τα στάδια υποθερμίας είναι τα εξής:

Στα πρώτα στάδια της υποθερμίας, το σώμα μας είναι ακόμη υπό έλεγχο, αν και αρχίζει να χάνει την ισορροπία, την δύναμη και την κινητικότητα του. Τα συμπτώματα είναι:

1. Ρίγος & Τρίξιμο των δοντιών
2. Πόνος και κράμπες στα άκρα
3. Ταχυκαρδία
4. Υπέρταση
5. Διούρηση
6. Μειωμένη συνείδηση, κρίση, απάθεια
7. Αδυναμία συντονισμού κινήσεων και ομιλίας

Όσο είμαστε ακόμη στο πρώτο στάδιο, πρέπει να διακόψουμε το SUP και να βγούμε έξω από το νερό.

Δεύτερο στάδιο – Μέτρια Υποθερμία (32oC έως 28oC)

Όταν η θερμοκρασία του σώματος φτάσει σε αυτές τις πολύ χαμηλές θερμοκρασίες, ο οργανισμός αρχίζει να μη λειτουργεί φυσιολογικά και αδυνατεί πλέον να παράγει θερμότητα, ώστε να κρατήσει το σώμα ζεστό. Η λειτουργία του εγκεφάλου μειώνεται και ο άνθρωπος βρίσκεται σε κατάσταση σύγχυσης, παρόμοια με την κατάσταση μέθης. Έχουν σημειωθεί περιστατικά, όπου παρά το κρύο, τα θύματα αρχίζουν να γδύνονται. Το ρίγος και η προσπάθεια του οργανισμού να ζεσταθεί, σταματάει. Είμαστε ακόμα ζωντανοί, αλλά σε μια επικίνδυνη κατάσταση. Τα συμπτώματα είναι:

1) Βραδυκαρδία και καρδιακή αρρυθμία
2) Μείωση της πίεσης
3) Κυάνωση του δέρματος (μελάνιασμα)
4) Επιβράδυνση αντανακλαστικών
5) Διανοητική σύγχυση
6) Λήθαργος
7) Υποαερισμός
8) Σταδιακή μείωση του πόνου στα άκρα

Τρίτο στάδιο – Σοβαρή Υποθερμία (<28οC)

9) Απώλεια αναπνοής (Άπνοια)Σε αυτή τη θερμοκρασία, η καρδιά και ο εγκέφαλος του ανθρώπου δεν μπορεί να λειτουργήσει. Ο άνθρωπος βρίσκεται σε κωματώδη κατάσταση και οδηγείται σε καρδιακή ανακοπή. Τα συμπτώματα είναι τα εξής:

10) Απουσία σφυγμού
11) Κοιλιακή μαρμαρυγή
12) Απουσία αντανακλαστικών
13) Το δέρμα είναι μελανό.
14) Κώμα

Η επιβίωση πλέον θεωρείται απίθανη.

Ποιοι είναι όμως οι παράγοντες που επηρεάζουν την απώλεια θερμότητας του ανθρώπινου οργανισμού?

Ο ρυθμός μείωσης της θερμοκρασίας στο ανθρώπινο σώμα και κατά συνέπεια η πιθανότητα να πέσει κάποιος σε κατάσταση υποθερμίας, εξαρτάται από τους εξής παράγοντες:

• θερμοκρασία θάλασσας καιαέρα.
• Την ταχύτητα του ανέμου.
• Την κατάσταση της θάλασσας.
• Τον χρόνο παραμονής μέσα στο νερό.
• Την ενδυμασία. Ισοθερμική στολή, κατάλληλου πάχους, που εφαρμόζει σωστά, επιβραδύνει τη διαδικασία
• Τον τύπο σώματος του ανθρώπου. Ένας αδύνατος άνθρωπος, χωρίς υποδόριο λίπος κινδυνεύει πολύ περισσότερο από υποθερμία.
• Την κατάσταση της ψυχολογίας και υγείας του ανθρώπου.
• Το ποσοστό αλκοόλ και ναρκωτικών ουσιών στο σώμα.
• Ο βαθμός εκπαίδευσης για επιβίωση στη θάλασσα.

Πόσο επηρεάζει όμως η θερμοκρασία της θάλασσας την πιθανότητα υποθερμίας?

Η θερμοκρασία της θάλασσας είναι ανάλογη με τον βαθμό απώλειας της θερμοκρασίας του σώματος και αντιστρόφως ανάλογη της διάρκειας επιβίωσης μέσα σε αυτή.

Έτσι, σε θερμοκρασία νερού 20^οC και ανάλογα με τον άνθρωπο, τον εξοπλισμό που φέρει και τις συνθήκες, η επιβίωση κυμαίνεται μεταξύ 3 και 40 ωρών. Στους 15^οC μεταξύ 2 και 8 ωρών. Στους 10^οC μεταξύ 1 και 4 ωρών και στους 4^οC μεταξύ 30 και 90 λεπτών της ώρας.

Με δεδομένο ότι στο Αιγαίο, η μέση ετήσια θερμοκρασία στην επιφάνεια της θάλασσας, είναι 18^οC, γίνεται αμέσως αντιληπτή η σπουδαιότητα της άμεσης περισυλλογής του ανθρώπου από τη θάλασσα, ή ακόμη περισσότερο η σημασία των προληπτικών μέτρων, προκειμένου να μην πέσει καν στη θάλασσα!

Τι γίνεται όμως στην περίπτωση που βρεθούμε σε κίνδυνο μέσα στη θάλασσα?

Πως μπορούμε να προστατεύσουμε τον εαυτό μας από την υποθερμία? Μερικά σημαντικά πράγματα που θα πρέπει να γνωρίζουμε και να θυμόμαστε είναι:

• Αποφεύγουμε να πέσουμε στο νερό. Μένουμε πάνω στο σκάφος μας. Το να βρεθούμε στο νερό θα πρέπει να είναι η τελευταία επιλογή που θα έχουμε στο μυαλό μας.
• Μένουμε όσο περισσότερο γίνεται έξω από το νερό! Αν όμως δεν υπάρχει άλλη επιλογή, προσπαθούμε να αποφύγουμε την απευθείας και ξαφνική κατάδυση μέσα σε αυτό. Η απότομη κατάδυση μέσα στο νερό μπορεί να προκαλέσει αιφνίδιο θάνατο ή να αυξήσει τους ρυθμούς της αναπνοής μας, κάτι που μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα την κατάποση νερού.
• Αν σε περίπτωση τελικά βρεθούμε στη θάλασσα, πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι μέσα στο κρύο νερό θα αντιμετωπίσουμε αρκετό και βίαιο πόνο στο σώμα μας. Θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι αυτή η αντίδραση του σώματος είναι απόλυτα φυσιολογική, οπότε προσπαθούμε να μην πανικοβληθούμε. Παρόλα αυτά θα πρέπει να προσπαθήσουμε να αντιδράσουμε γρήγορα προτού χάσουμε τον έλεγχο των χεριών μας (π.χ. Ανάβουμε το φωτάκι και εντοπίζουμε την σφυρίχτρα του σωσιβίου μας, εφόσον φοράμε).

• Όταν βρεθούμε μέσα στη θάλασσα αποφεύγουμε να κάνουμε κινήσεις και να κολυμπάμε άσκοπα, εκτός αν εντοπίσουμε κάποιο αντικείμενο που επιπλέει. Παρόλο που πολλοί από εμάς μπορεί να νομίζουμε ότι με το να κινούμαστε θα ζεσταθούμε, στην πραγματικότητα με την κίνηση έχουμε απώλεια θερμότητας και άρα πτώση της θερμοκρασίας. Όταν κουνάμε τα χέρια και τα πόδια μας, στέλνουμε ζεστό αίμα σε αυτά, κάτι που σημαίνει ότι έχουμε απώλεια θερμότητας από το υπόλοιπο σώμα μας. Μένουμε λοιπόν ήρεμοι και ακίνητοι βρίσκοντας μία θέση η οποία μας προφυλάσσει από το να μην πνιγούμε.
• Η στάση του σώματος που θα έχουμε επίσης έχει μεγάλη σημασία. Κρατάμε τα πόδια και τους αγκώνες μας όσο ποιο κοντά γίνεται στο σώμα μας. Προσπαθούμε να έχουμε το κεφάλι και τον λαιμό μας έξω από το νερό.
• Προσπαθούμε να έχουμε θετική σκέψη για την διάσωση μας. Σε καμία των περιπτώσεων δεν χάνουμε την ψυχραιμία μας. Άλλωστε μιλάμε για την ίδια μας την ζωή, όποτε θα πρέπει να κάνουμε τα πάντα για να επιβιώσουμε!

Πως αντιμετωπίζουμε όμως ένα περιστατικό υποθερμίας?

Η άμεση διάγνωση της υποθερμίας και η γρήγορη αντιμετώπισή της αποτελούν τα σημεία κλειδιά της υπόθεσης. Οι ενέργειες που πρέπει να κάνουμε για να δώσουμε τις πρώτες βοήθειες είναι οι εξής:

1. Μένουμε ψύχραιμοι.

2. Βγάζουμε το θύμα έξω από το νερό και τον μεταφέρουμε άμεσα σε ζεστό περιβάλλον. Αν αυτό δεν είναι εφικτό, βρίσκουμε καταφύγιο που τον προφυλάσσει από τον αέρα ή και τη βροχή.

3. Αφαιρούμε γρήγορα τη στολή του και τον ντύνουμε με ζεστά ρούχα.

4. Αν δεν υπάρχει αυτή η δυνατότητα, καθόμαστε κολλητά ο ένας με τον άλλο, ώστε να ζεσταθεί το άτομο από την θερμότητα του σώματός μας.

5. Η τοποθέτηση ζεστών κομπρεσών στο λαιμό, στο θώρακα και στις βουβωνικές περιοχές, μπορεί να βοηθήσει, διότι έτσι θερμαίνεται το αίμα που κυκλοφορεί διαμέσου των μεγάλων αιμοφόρων αγγείων που περνούν από τις εν λόγω κομβικές περιοχές.

6. Όταν η υποθερμία είναι βαριά, καλύτερη και πιο αποτελεσματική λύση είναι ο εναγκαλισμός του από ένα ή δύο γυμνά άτομα, τα οποία με αυτό τον τρόπο θα του μεταφέρουν τη θερμότητα του σώματος τους.

7. Τον διατηρούμε σε οριζόντια θέση και ελέγχουμε τις ζωτικές λειτουργίες του οργανισμού του.

8. Εξασφαλίζουμε την αναπνοή με παροχή 100% οξυγόνου, αν υπάρχει στη διάθεσή μας.

9. Ξεκινάμε μια σταδιακή επαναθέρμανση. Ο ρυθμός επαναθέρμανσης δεν πρέπει να ξεπερνά τους 1°C ανά ώρα.

10. Δεν πρέπει να τοποθετούμε τον θύμα πολύ κοντά σε άμεση θερμοφόρα πηγή, όπως ζεστό νερό ή λάμπα θέρμανσης. Η ξαφνική υπερβολική θερμότητα, συμβάλει στην διαστολή των αγγείων, με αποτέλεσμα το κρύο αίμα να φτάσει απότομα στον εγκέφαλο και την καρδιά, δημιουργώντας έτσι προβλήματα, που μπορεί να οδηγήσουν ακόμη και στον θάνατο.

11. Αποφεύγουμε να θερμάνουμε πρώτα τα άκρα του σώματος δηλαδή τα πόδια και τα χέρια, διότι έτσι το κρύο αίμα φεύγει από την περιφέρεια και πηγαίνει στο κέντρο του σώματος, επιδεινώνοντας έτσι την κατάσταση.

12. Αποφεύγουμε το τρίψιμο ή το μασάζ του θύματος της υποθερμίας. Χρειάζεται πολύ απαλή μεταχείριση, διότι υπάρχει ο κίνδυνος καρδιακής ανακοπής.

13. Δίνουμε στο άτομο να πιει ζεστά ροφήματα και φαγητά που περιέχουν ζάχαρη (μόνο όταν διατηρεί τις αισθήσεις του)

14. Δεν δίνουμε καφέ ή τσάι γιατί προκαλούν διούρηση. Δεν δίνουμε ποτέ αλκοόλ καθώς προκαλεί διαστολή αγγείων και περαιτέρω απώλεια θερμότητας καθώς και κίνδυνο θρομβώσεων.

15. Αν έχει όρεξη, δίνουμε στο θύμα γλυκά και σοκολάτες που περιέχουν υδατάνθρακες και ζάχαρη και γρήγορα μετατρέπονται σε θερμότητα και ενέργεια.

16. Σε σοβαρή υποθερμία όμως, δεν δίνουμε ζεστά υγρά από το στόμα.

17. Επανελέγχουμε συχνά τον καρδιακό ρυθμό και τη θερμοκρασία.

18. Εάν το θύμα είναι σε ημικωματώδη κατάσταση, προσπαθούμε να το κρατήσουμε ξύπνιο.

19. Το περπάτημα πρέπει να αποφεύγεται, καθώς μπορεί να προκαλέσει καρδιακή αρρυθμία.

20. Ακόμα και όταν το άτομο ανακτήσει την θερμοκρασία του, ή παροχή θερμότητας θα πρέπει να συνεχιστεί, μέχρι να μπορεί από μόνο του το σώμα, να παράγει την ικανή και αναγκαία θερμότητα, που θα διατηρεί την θερμοκρασία του σταθερή.

21. Σε σοβαρές περιπτώσεις, ο άνθρωπος μεταφέρεται σε νοσοκομείο όπου γίνονται ενεργητικές μέθοδοι επαναθέρμανσης και εξωσωματική επαναθέρμανση αίματος, ρύθμιση του επιπέδου των ηλεκτρολυτών στο αίμα και εξασφάλιση της περαιτέρω πορείας ώστε να μην προκληθούν ανεπανόρθωτα προβλήματα.

Προλαμβάνουμε…

Οι παραπάνω, είναι σε γενικές γραμμές, οι πρώτες βοήθειες για την αντιμετώπιση της υποθερμίας. Ως γνωστόν όμως η πρόληψη είναι ο καλύτερος σύμμαχός μας και καλό να γνωρίζουμε πώς μπορούμε να αποφύγουμε την υποθερμία. Μερικές Συμβουλές για όσους κάνουν SUP το χειμώνα:

1. Πρέπει να γνωρίζεις τα όριά σου και να βγεις αμέσως από το νερό, όταν αρχίζεις να κρυώνεις, να έχεις κράμπες στα πόδια ή να μην αισθάνεσαι τα δάκτυλά σου από το κρύο.

2. Μείνε σε φόρμα. Αν δεν μπαίνεις συχνά για SUP το χειμώνα και δεν είσαι συνηθισμένος σε αυτές τις συνθήκες, τότε πρέπει να φροντίζεις να είσαι τουλάχιστον σε πολύ καλή φυσική κατάσταση.

3. Αγόρασε μια καλή ισοθερμική στολή και φρόντισε να είναι σε καλή κατάσταση, χωρίς τρύπες και φθορές. Η καλή στολή είναι πολύ αποτελεσματική εφόσον μάλιστα συνοδεύεται από γάντια, κουκούλα και παπουτσάκια.

4. Παρέμεινε ζεστός μέχρι λίγο πριν μπεις στο νερό. Μείνε στο αυτοκίνητο με τη θέρμανση στο full, πιες ζεστά ζαχαρούχα δυναμωτικά ροφήματα και προσπάθησε να μη μείνεις πολύ ώρα έξω στο κρύο, πριν αποφασίσεις να μπεις στο νερό.

5. Πίνε ζεστά ισοτονικά ποτά, στο δρόμο σου για τη θάλασσα. • Άλλαξε μέσα στο αυτοκίνητο ή ακόμη καλύτερα βάλε τη στολή σου από το σπίτι. Και απλά μην ουρήσεις μέσα σε αυτή.

6. Παρέμεινε δραστήριος στο νερό. Οι οργανισμός σου παράγει περισσότερη θερμότητα ενώ κινείσαι και κωπηλατείς, από ότι αν είσαι ακίνητος.

7. Φρόντισε να έχεις τα κλειδιά του αυτοκινήτου εύκολα προσβάσιμα, αλλιώς θα διαπιστώσεις πόσο δύσκολο είναι να ανοίξεις το αυτοκίνητο, μόλις βγεις από τη θάλασσα με τα χέρια σου να μην λειτουργούν από το κρύο.

8. Με την έξοδό σου από το νερό, η αφαίρεση του βρεγμένου εξοπλισμού πρέπει να γίνει άμεσα και να ακολουθήσει η αντικατάστασή του με ζεστά ρούχα. Τέλος πήγαινε όσο το δυνατό πιο γρήγορα σε ζεστό περιβάλλον.

9. Ένας θερμός με ζεστό νερό έτοιμο να τον ρίξεις πάνω από το κεφάλι σου μετά από ένα session είναι ίσως το καλύτερο που μπορείς να έχεις προνοήσει.

10. Φόρεσε πάντα σωσίβιο ή συσκευή αυτόματης πλήρωσης (βλ. Restube) • Έλεγξε καλά τον εξοπλισμό σου για φθορές πριν ξεκινήσεις.

11. Το σκοτάδι μπορεί να είναι μοιραίο. Ποτέ μην ξεκινάς ένα downwind session, όταν κοντεύει να νυχτώσει. Υπολόγισε πάντα αρκετό χρονικό περιθώριο, ώστε να προλάβουν να σε εντοπίσουν στο φως της ημέρας, σε περίπτωση που σου συμβεί κάτι.

12. Ποτέ μην ξεκινάς ένα downwind session μόνος σου. Σε περίπτωση που κάτι σου συμβεί, ο φίλος σου θα μπορέσει να καλέσει σε βοήθεια.

13. Φρόντισε να έχεις ενημερώσει από πριν και να είσαι σε άμεση τηλεφωνική επαφή με σωστική λέμβο στην στεριά, η οποία θα φτάσει άμεσα για διάσωση σε περίπτωση προβλήματος. Ο χρόνος είναι κρίσιμος σε περίπτωση περιστατικού υποθερμίας.

Ας είμαστε όλοι λοιπόν προσεκτικοί. Η θάλασσα απαιτεί σεβασμό!